- wtorek, 1 września 2020 12:08
Chojnice
"Z tych szczątków ludzkich wychodzą niesamowite, ale i przerażające fakty". Archeolog podsumowuje prace w Dolinie Śmierci w Chojnicach
We wtorek gościem Weekend FM był archeolog Dawid Kobiałka.
Od maja do sierpnia grupa archeologów pod kierownictwem dr Dawida Kobiałki badała teren Doliny Śmierci w Chojnicach. O tym, co udało się odkryć oraz kiedy będą znane wyniki ustaleń dr Kobiałka opowiedział we wtorek (1.09.) podczas porannej rozmowy prosto z Doliny Śmierci. Rozmawiał z nim Arek Jażdżejewski.
Posłuchaj rozmowy z dr Dawidem Kobiałką:
Rozmowa z dr Dawidem Kobiałką - posłuchaj
Panie doktorze, nieprzypadkowo spotykamy się dziś w Dolinie Śmierci - przy pomniku, który upamiętnia ofiary zbrodni hitlerowskich z 1939 roku na miejscowej ludności. Po pierwsze dlatego, że dziś w samo południe odbędą się tutaj uroczystości ku czci pomordowanych w Dolinie Śmierci. A po drugie dlatego, że od kilku miesięcy za sprawą badań archeologicznych pod pana kierownictwem historia tego miejsca odżyła na nowo. Ma Pan też takie poczucie? Bo po raz pierwszy od 75 lat pojawili się na tym terenie archeolodzy.
dr Dawid Kobiałka: – Tak, przy czym należy pamiętać, że historia Doliny Śmierci tak naprawdę nigdy nie umarła. Mieszkańcy wiedzieli mniej więcej, o tym co się wydarzyło, ale właśnie z perspektywy, tych kilku pokoleń, kilku dekad, wiedza co, gdzie, dokładnie miało miejsce, co gdzie dokładnie się wydarzyło jakby uległo zatarciu, dlatego po tych kilku dekadach dzisiaj możemy mówić nie tylko o historii Doliny Śmierci, ale tak naprawdę jest to już archeologia. I to co my odkrywamy w trakcie naszych badań, to są przede wszystkim materialne ślady związane z tymi wydarzeniami z ´39 roku oraz z ´45 roku ponieważ mordy w Dolinie Śmierci miały miejsce przez cały okres II wojny światowej.
A. J. – Jak te badania wyglądały w praktyce?
D.K. – Pierwsze badania rozpoczęły się w maju, przy czym one już były poprzedzone odpowiednią kwerendą archiwalną, ponieważ zapoznanie się z dokumentami historycznymi było po prostu fundamentem naszych prac. Potem rozpoczęły się prace terenowe, czyli poszukiwania wykrywaczami metali, badania geofizyczne, analiza zdjęć lotniczych, zobrazowań satelitarnych, pochodnych lotniczego skanowania laserowego itd. I te wszystkie wstępne badania służyły nam wstępnemu rozpoznaniu miejsc, gdzie te egzekucje, gdzie te groby mogły się znajdować i docelowo w sierpniu rozpoczęliśmy prace weryfikacyjne, prace sondażowe.
A.J. - Co udało się ustalić? Co dowiodły te badania? Czy można mówić o przełomie, czy jednak spodziewał się Pan bardziej obiecujących odkryć?
D.K. – Dolina Śmierci to tak naprawdę kilka miejsc, gdzie w czasie II wojny światowej mordowano mieszkańców Chojnic, regionu, ale też całego przedwojennego województwa pomorskiego. Dolina Śmierci, to po prostu jeden wielki cmentarz wojenny. Kiedy państwo idą powiedzmy na normalny cmentarz, to on jest oznaczony, groby, krzyże, no i pod ziemią szczątki ludzkie. Dolina Śmierci jest identycznym miejscem, tylko po prostu te miejsca egzekucji, te groby masowe nie były nigdy oznaczone. I my jako archeolodzy byliśmy pewni, że materialne ślady związane z egzekucjami, mordami, ze spaleniem zwłok, one po prostu gdzie tu muszą być. To też wynikało z materiałów archiwalnych, że nie wszystko zostało wyekshumowane w trakcie prac, które miały miejsce jesienią ´45 roku, więc wiedzieliśmy, że to gdzieś tutaj jest, tylko Dolina Śmierci ot jest prawie półtora kilometra. To nie tylko łąka, którą my dzisiaj identyfikujemy z Doliną Śmierci, ale tak naprawdę pas, który ciągnie się od dzisiejszej mleczarni prawie do oczyszczalni ścieków, więc teren jest duży. I na szczęście nasza metodyka badawcza, czyli te metody, które przed chwilą państwu przedstawiłem pozwoliły na dokonanie niektórych odkryć. Mamy wstępnie oznaczone jedno miejsce, gdzie na pewno były egzekucje w ´39 roku i jakby najważniejszym, najbardziej wymownym, najbardziej bezpośrednim dowodem tego, co tu się wydarzyło, to było odkrycie z czerwca tego roku, kiedy natrafiliśmy na kości ludzkie. I to są szczątki ofiar z drugiej połowy stycznia 1945 roku, gdzie - jak wynika z materiałów archiwalnych - Niemcy mieli doprowadzić nawet kilkuset Polaków. Oni tutaj zostali zamordowani, spaleni i ślady zbrodni zostały zatuszowane i właśnie to miejsce udało nam się odkryć. I jako archeolog mogę powiedzieć, że my jesteśmy uczeni pracy odkrywania kości ludzkich. Jako student kopałem np. cmentarzysko, które miało dwa tysiące lat. Jako archeolodzy jesteśmy uczeni takiego obiektywnego podejścia do sprawy. Nie jest to powód do dumy, ale powiem państwu, że były takie sytuacje, że w lewej ręce jadłem bułkę masłem z serem, a prawą ręką czyściłem grób, który ma dwa tysiące lat. Traktujemy jako archeolodzy szczątki ludzkie, jako po prostu rzeczy, ale kiedy odkrywasz szczątki z ´45 roku, szczątki, które mogą być resztkami naszych ojców, dziadków, pradziadków, to jest zupełnie inna historia.
A.J. – No właśnie chciałem też pana o to zapytać. Bo tak jak pan wspomniał, pracuje pan w różnych miejscach, przy różnych projektach. Sam pan pochodzi z Chojnic, czy te badania były dla pana tym bardziej w jakiś sposób szczególne?
D.K. – Powiem szczerze, że jestem już parę lat po doktoracie, w paru projektach brałem już udział. I parę projektów było związanych z Chojnicami i okolicą, ale to miejsce, Dolina Śmierci jest po prostu szczególne, z wiadomych powodów. No i te badania również mają dla mnie wyjątkowy, osobisty charakter, mimo tego, że nikt z mojej rodziny na szczęcie tutaj nie został zamordowany.
A.J. – Podczas tych prac poznawaliście historie ofiar, bo spotykaliście się i z potomkami, ale i z żywymi świadkami historii.
D.K. – Dokładnie. Mimo, że projekt nazywa się "Archeologia Doliny Śmierci", to jakby etnografia, spisywanie, dokumentowanie tych ostatnich świadków, którzy bezpośrednio są związani z Doliną Śmierci, to znaczy dzieci osób, które tu były zamordowane, to jest ostatni moment, żeby to zadokumentować w sposób naukowy, bo to są ludzie, którzy mają po 85, 90, 95 lat. No niestety w wieku 95 lat życia zbyt dużo nie pozostało, stąd każde wspomnienie, każdy dokument, każde zdjęcie ma dużą wartość historyczną, kulturową. O tych rzeczach, o których my tutaj dzisiaj rozmawiamy, o rzeczach, które odkrywamy, będą przecież czytać, słuchać ludzie za 50, za 100 lat. Dolina Śmierci, to co tutaj się wydarzyło podczas II wojny światowej, no to jest bez wątpienia najważniejszy moment w historii najnowszej miasta. A te nasze badania, mam nadzieję, z mówiąc szczerze jestem zupełnie przekonany, że to będzie też historią miasta, która będzie ważna za kilka, kilkanaście, czy kilkadziesiąt lat.
A. J. – My dzisiaj podsumowujemy, to co się tutaj działo w terenie przede wszystkim od maja. Czy to oznacza, że kończycie na tym, czy dopiero teraz będzie ta najważniejsza analiza?
D.K. – Tak naprawdę nasze badania to nawet nie jest początek. To jest raczej początek początku. To jest przeogromny materiał, bardzo złożony, wieloaspektowy. Historia jest taka, jakbyśmy szli do lasu. Im głębiej wchodzisz w las, tym jest ciemniej, tak samo tutaj. Każda odpowiedź, którą uzyskujemy w wyniku naszych badań naukowych powoduje postawienie dwóch, trzech, pięciu kolejnych pytań. Mimo, że to sa wydarzenia sprzed kilku dekad, jest więcej niewiadomych niż wiadomych/
A.J. – Kiedy możemy się spodziewać pierwszych wniosków?
D.K. – Analizy pozyskanego materiału zabytkowego, czyli zabytki metalowe, szczątki ludzkie, próby glebowe to wszystko trwa dosłownie w trakcie naszej rozmowy. Wyniki pierwsze, takie już pewne powinny być w ciągu miesiąca, dwóch. I wtedy na pewno spotkamy się, żeby już porozmawiać naprawdę o konkretach, ponieważ z tych szczątek ludzkich wychodzą niesamowite, ale i przerażające fakty.
Odznaka Przysposobienia Wojskowego Kobiet mogła należeć do jednej z ofiar, która straciły życie w Dolinie Śmierci (fot. D. Frymark).
Fragmenty spalonych, ludzkich kości długich – to niektóre szczątki ofiar odnalezione w trakcie badań terenowych w Dolinie Śmierci. Różny ich kolor wynika z odmiennej temperatury, w której ciała ofiar były palone na stosie (fot. A. Banaszak).
Łuska naboju Browning o długości nominalnej 17,3 mm oraz wystającą poza średnicę łuski kryzą o średnicy 9,10 mm (fot. D. Kobiałka).
ZOBACZ RÓWNIEŻ:
- galeria: 32
- piątek, 26 kwietnia 2024 18:10
Sport ◆ Chojnice
Minimalne, ale zasłużone zwycięstwo. Chojniczanka pokonała 1:0 ostatnią w tabeli Sandecję Nowy Sącz (RELACJA, FOTO)
- piątek, 26 kwietnia 2024 16:01
Sport ◆ Chojnice Sportowy Weekend nr 249
Dobra i zła wiadomość dla fanów Red Devils Chojnice: świętujemy awans do Futsal Ekstraklasy, ale kapitan Vitaly Kolesnik kończy karierę
- galeria: 16
- piątek, 26 kwietnia 2024 15:47
Sport ◆ Chojnice
"Czerwone Diabły" w ratuszu. Burmistrz Arseniusz Finster pogratulował zawodnikom, trenerom i działaczom Red Devils Chojnice awansu do Futsal Ekstraklasy (FOTO)
- piątek, 26 kwietnia 2024 12:41
Gmina Brusy Rozmowa, wideo
"Był człowiekiem niestrudzonym" - wnuczka Józefa Chełmowskiego zaprasza na MAJOWE WZMACNIANIE w Brusach Jagliach
- piątek, 26 kwietnia 2024 10:12
Chojnice
W Chojnickim Centrum Kultury dziś wernisaż projektu "Z Braku Lasu"
- piątek, 26 kwietnia 2024 9:23
Gmina Chojnice
"Obrona Psiej Góry - Swornegacie 1939". Lokalni historycy i regionaliści zapraszają na wyprawę
- piątek, 26 kwietnia 2024 9:14
Sport ◆ Chojnice
Chojniczanka zagra o powrót do strefy barażowej. Podejmie dziś ostatnią w tabeli Sandecję Nowy Sącz
- piątek, 26 kwietnia 2024 8:53
Chojnice
Maturzyści kończą szkołę. Dziś rozdanie świadectw. "Te lata szybko zleciały"
- piątek, 26 kwietnia 2024 7:06
Gmina Czersk
Gminny Konkurs Talentów w Czersku. Zgłoszenia i filmy z występami można przesyłać do najbliższej niedzieli
- piątek, 26 kwietnia 2024 7:06
Gmina Chojnice
Tiry z naczepami mają problemy ze zjeżdżaniem z krajowej 22-ki w drogę do Nowej Cerkwi. Nie mieszczą się (WIDEO)
- czwartek, 25 kwietnia 2024 11:33
Gmina Kęsowo ◆ Gmina Chojnice
Zakończyły się poszukiwania byków ze Sławęcina. Ostatnia sztuka została złapana w okolicach Przymuszewa
- galeria: 48
- czwartek, 25 kwietnia 2024 11:15
Powiat chojnicki
Strażacy z powiatu chojnickiego ćwiczyli gaszenie pożaru lasu i przetłaczanie wody na duże odległości (FOTO)
- czwartek, 25 kwietnia 2024 7:51
Gmina Chojnice
Wójt z urzędnikami będą się zastanawiać, jak przekonać mieszkańców do meldowania się w gminie Chojnice
- czwartek, 25 kwietnia 2024 7:21
Woj. kujawsko-pomorskie ◆ Woj. pomorskie
IMGW wydało ostrzeżenia przed burzami dla całego regionu. Może wiać do 75 km/h, możliwy jest też grad
- czwartek, 25 kwietnia 2024 6:51
Gmina Konarzyny
Rozpoczął się remont odcinka drogi wojewódzkiej 212 w Zielonej Chocinie, w gminie Konarzyny
- galeria: 13
- środa, 24 kwietnia 2024 20:42
Chojnice
W Chojnicach "Wspólnie pokazali, że czytanie jest ważne". Na Starym Rynku bito "Chojnicki rekord w jednoczesnym czytaniu" (FOTO)
- środa, 24 kwietnia 2024 12:29
Chojnice
Adam Kopczyński zdał mandat radnego i zostaje na funkcji wiceburmistrza Chojnic
- środa, 24 kwietnia 2024 10:40
Chojnice
Kolejna odsłona świętowania awansu Red Devils Chojnice do Futsal Ekstraklasy. Dziś (24.04.) pokazowy trening i spotkanie z kibicami
- środa, 24 kwietnia 2024 7:05
Gmina Chojnice
Gmina Chojnice przypomina o dodatku osłonowym. GOPS przyjmuje wnioski tylko do końca kwietnia
Podcasty Weekend FM
Zobacz również:
Im możesz pomóc:
Sport:
18:10Minimalne, ale zasłużone zwycięstwo. Chojniczanka pokonała 1:0 ostatnią w tabeli Sandecję Nowy Sącz (RELACJA, FOTO)
16:01Dobra i zła wiadomość dla fanów Red Devils Chojnice: świętujemy awans do Futsal Ekstraklasy, ale kapitan Vitaly Kolesnik kończy karierę
15:47"Czerwone Diabły" w ratuszu. Burmistrz Arseniusz Finster pogratulował zawodnikom, trenerom i działaczom Red Devils Chojnice awansu do Futsal Ekstraklasy (FOTO)
9:14Chojniczanka zagra o powrót do strefy barażowej. Podejmie dziś ostatnią w tabeli Sandecję Nowy Sącz
10:48Tenis Stołowy Chojnice w II lidze. Jest drugi z rzędu awans chojnickiego klubu
Ostatnio dodane artykuły:
18:10Minimalne, ale zasłużone zwycięstwo. Chojniczanka pokonała 1:0 ostatnią w tabeli Sandecję Nowy Sącz (RELACJA, FOTO)
17:13GDDKiA w Bydgoszczy rozstrzygnęła przetarg na projekt i budowę obwodnic Sępólna i Kamienia Krajeńskiego
16:01Dobra i zła wiadomość dla fanów Red Devils Chojnice: świętujemy awans do Futsal Ekstraklasy, ale kapitan Vitaly Kolesnik kończy karierę
15:47"Czerwone Diabły" w ratuszu. Burmistrz Arseniusz Finster pogratulował zawodnikom, trenerom i działaczom Red Devils Chojnice awansu do Futsal Ekstraklasy (FOTO)
12:41"Był człowiekiem niestrudzonym" - wnuczka Józefa Chełmowskiego zaprasza na MAJOWE WZMACNIANIE w Brusach Jagliach
10:15Remont człuchowskiego kina pochłonie 8,5 mln zł. W zastępstwie miasto chce latem uruchomić kino plenerowe
10:12W Chojnickim Centrum Kultury dziś wernisaż projektu "Z Braku Lasu"
9:30Nowy start wójta Przechlewa - Andrzej Żmuda Trzebiatowski zapowiada zmiany w gminie, ale też w swoim postępowaniu (ROZMOWA)
9:23"Obrona Psiej Góry - Swornegacie 1939". Lokalni historycy i regionaliści zapraszają na wyprawę
9:17Łukasz Jurkowlaniec żegna się z gminą Debrzno i stanowiskiem wiceburmistrza. "Bardzo dużo się tu nauczyłem"